Boshka soavtorlar: B.B. Sobirov
Ma’lumki, erdagi asosiy hayotiy omil va tabiiy muhitlar: sayyoramiz havosi (atmosfera), suv (gidrosfera), er po‘stlog‘i (litosfera) va o‘simlik-jonzot (biosfera)lar va hatto inson ekologiyasi keskin darajada buzilganligi, bir qator umumbashariy, mintaqaviy va boshqa ekologik muammolar sodir etilganligi ko‘pchilikka yaxshi ayon.
Ushbu qo‘llanma Oliy va o‘rta maxsus hamda Halq ta’limi tizimlarining barcha bosqichlarida, ekologik ta’lim-tarbiyaning samarali joriy etilishida, shubhasiz, muhim ilmiy ma’lumotlar
manbai vazifasini o‘taydi. Undan ekologiya sohasidagi o‘quv muassasalari talabalari, bakalavr va magistrlar, aspirantlar hamda turli toifadagi mutaxassis xodimlar izchil foydalanishlari mumkin. Shuningdek, uni “Atrof-muhit muhofazasi va tabiiy resurslardan
oqilona foydalanish” mutaxassisligi bo‘yicha oliy o‘quv yurtlarida dars beruvchi professor-o‘qituvchilar, ekologik tahlil va tadqiq amaliyotlarini o‘tkazuvchi xodimlar, nihoyat, ekologiya sohasida faoliyat ko‘rsatuvchi tashkilot va muassasa mutaxassislariga ham tavsiya qilish
mumkin.

Кириш

I БОБ. ОЛАМ ВА КУРРАЙИЗАМИН, ЭКОЛОГИЯ ВА АТРОФ-МУҲИТ КИМЁСИГА ОИД МУҲИМТУШУНЧАЛАР
1.1. Олам /коинот/, Қуёш ва курраи-заминимиз тўғрисида мавжуд илмий тушунчаларнинг қисқа тавсифи
1.2. Қуёш, унинг тизимидаги сайёралар ва Куррайи-заминнинг яхлитлиги, узвий боғлиқлиги ҳамда “Космо-кимё” ҳақида тушунчалар
1.3. Ер сайёрасининг таркиб-тузилмаси ва унда экологик уйғунлик (мутаносиблик) нинг мавжудлиги
1.4. “Экология” тўғрисида умумий тушунчалар
1.4.1. Тирик организмларнинг ҳужайрали тузилиши ва уларнинг асосий функцияси
1.5. “Экокимё асослари” ни ўзлаштириш учун зарур бўлган муҳим кимёвий тушунчалар баёни

II БОБ. ЕРНИНГ ҲАВО ВА СУВ МУҲИТЛАРИ
2.1. Ердаги асосий ҳаётий омил ва шароитлар
2.2. Ҳаво муҳити /Атмосфера/
2.2.1. Азот
2.2.2. Кислород
2.2.3. Энг муҳим физик-кимёвий кўрсаткичлар
2.2.4. Атмосферанинг таркиб- тузилмаси
2.3. Сув муҳити /Гидросфера/
2.3.1. Водород
2.3.2. Сув кимёси
2.3.3. Сувнинг табиатдаги ўрни ва аҳамияти
2.3.4. Табиий сув турлари ва манбалари
2.3.5. Ерда сувнинг айланма ҳаракати, сув баланси ва гидрологик режим тўғрисида

III БОБ. ЕРНИНГ ТАШҚИ ҚАТТИҚ ПЎСТЛОҒИ /ЛИТОСФЕРА/ ВА БИОҚОБИҒИ
3.1. Литосферанинг таркибий тузилмаси
3.2. Литосфера минерал жинсларининг таркиби ва хоссалари
3.3. Ер биоқобиғи /Биосфера/

IV БОБ. ЭЛЕМЕНТЛАРНИНГ АТРОФ-МУҲИТДА ТАРҚАЛИШИ ВА ТАБИИЙ ЖАРАЁНЛАР КИМЁСИ
4.1. Табиий унсурлар таркибидаги биоген кимёвий элементлар
4.2. Кимёвий элемент атомларининг таркибий тузилиши ва радиоактив элементлар ҳақида тушунчалар
4.3. Кимёвий элементларнинг табиатда айланма ҳаракати
4.4. Табиатда амалга ошадиган модда ва энергия алмашиниш жараёнларининг физик-кимёвий асослари

V БОБ. ТАБИИЙ РЕСУРСЛАРНИ ҚАЙТА ИШЛАШ НАТИЖАСИДА ОЛИНАДИГАН МУҲИМ МАҲСУЛОТЛАРНИНГ КИМЁВИЙ ТАВСИФИ
5.1. Табиий минерал ресурслардан фойдаланишнинг ҳозирги замон кўрсаткичлари /Ўзбекистон Республикаси мисолида
5.2. Кимёвий қайта ишлаш технологик усулларининг яратилиш босқичлари
5.3. Табиий хом ашё маҳсулотларини кимёвий қайта ишлаш технологиясининг тараққиёт йўллари
5.4. Кимёвий минерал ўғитлар ишлаб чиқариш
5.5. Ўсимлик зараркунандаларига қарши ишлатиладиган кимёвий воситалар /пестицидлар
5.6. Полимер ва пластмассалар
5.7. Нефтни қайта ишлаб олинадиган асосий ёнилғи маҳсулотлар
5.8. Ўсимликлардан олинадиган шифобахш модда ва маҳсулотлар

VI БОБ. АСОСИЙ ЭНЕРГЕТИК ОМИЛЛАР ВА УЛАРНИНГ ЭКОКИМЁВИЙ АСОСЛАРИ
6.1. Энергия, унинг турлари ва табиати тўғрисида умумий тушунчалар
6.2. Қуёш – асосий табиий энергетик омил, унинг муҳим физик-кимёвий кўрсаткичлари
6.3. Турли энергетик омилларнинг барпо қилиниш босқичлари ва энергияга эҳтиёжнинг ортиши
6.4. Моддаларнинг юқори даражада оксидланиш - ёниш жараёни кимёси ва чиқинди моддалар ҳосил бўлишига доир маълумотлар
6.5. “Марказлашган иссиқлик таъминоти” тизимининг экокимёвий асослари
6.6. Ядро энергетикасининг физик-кимёвий асослари
6.6.1. “Сув -графит” типидаги реакторлар
6.6.2. “Сув-сувли” реакторлар
6.6.3. “Тезкор нейтронли” реакторлар
6.7. Ноанъанавий энергетик омиллар ва уларнинг экокимёвий асослари

VII БОБ. АТМОСФЕРАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР ВА МАВЖУД ЭКОЛОГИК МУАММОЛАРНИНГ КИМЁВИЙ АСОСЛАРИ
7.1. Ҳаво муҳитининг пайдо бўлишида “фотокимёвий реакциялар” нинг тутган ўрни. Табиий жараёнлар тавсифи
7.2. Атмосферага чиқадиган газ ва газсимон моддалар тавсифи, асосий манбалари
7.3. Чиқинди газлар туфайли ҳаво муҳитида бўладиган фотокимёвий реакция ва жараёнлар
7.4. Атмосферада “Қурумли туман” /”Смог”/, “Ҳаво димиқиши” / “Парник эффекти”/ ва “Озон ёриғи” каби муаммоларнинг содир бўлиш экокимёвий асослари

VIII БОБ. ЧИҚИНДИ ОҚАВА СУВ ВА ТАШЛАНДИҚ ҚАТТИҚ МОДДАЛАР
8.1. Чиқинди оқава сувларнинг ҳосил бўлиши, асосий манбалари, турлари ва айрим сифат кўрсаткичлари
8.1.1. Ёғин-сочин ва иқлим-шароит ўзгариши туфайли содир бўладиган табиий оқавалар
8.1.2. Хонадон /кундалик турмуш ва маиший хизмат/ оқавалари
8.1.3. Энергетик иншоатлар оқавалари
8.1.4. Тоғ-кон, металлургия ва машинасозлик саноати оқавалари
8.1.5. Кимё ва нефт кимёси корхоналари оқавалари
8.1.6. Фармацевтика ва биотехнология корхоналари оқавалари
8.1.7. Озиқ-овқат санаоти корхоналари чиқинди сувлари
8.1.8. Целлюлоза-қоғоз ишлаб чиқариш корхоналари оқава сувлари
8.1.9. Синтетик каучук, резина ва турли полимер-пластмасса ишлаб чиқариш корхоналари оқавалари
8.1.10. Лак-бўёқ ишлаб чиқариш корхоналари оқавалари
8.1.11. Минерал ўғитлар ишлаб чиқариш оқавалари
8.1.12. Текстиль санаоти оқавалари
8.1.13. Қишлоқ хўжалиги-деҳқончиликда ҳосил бўладиган оқавалар
8.1.14. Радиоактив элементли чиқитларни тутувчи оқавалар
8.2. Ишлаб чиқариш соҳалари бўйича сув сарфи ва ҳосил бўладиган чиқинди оқаваларнинг таркиб-сифат кўрсаткичлари
8.3. “Хонадон ахлати” ва қаттиқ ҳолдаги бошқа чиқиндилар
8.4. Марказий Осиё минтақаси ва Ўзбекистон худудларидаги экологик вазият. “Инсон экологияси” муаммолари

IX БОБ. АТРОФ-МУҲИТ ҲОЛАТИНИНГ МОНИТОРИНГИ ВА ФИЗИК-КИМЁВИЙ АНАЛИЗ УСУЛЛАРИ
9.1. Экокимёвий мониторинг, унинг мазмун-моҳияти
9.2. Моддаларнинг кимёвий анализ мумтоз (классик) усуллари
9.3. “Сифат-миқдор” ва “Физик-кимёвий” анализ усулларини бажариш тартиби
9.3.1. “Сифат-миқдор” анализ усуллари
9.3.2. Оқава сувни анализ қилиш
9.3.3. Физик-кимёвий анализ усуллари
9.4. Спектрал анализ усуллари
9.5. ИҚ – спектроскопия усули

X БОБ. ЧИҚИНДИЛАРНИ ТОЗАЛАШ (ЗАРАРСИЗЛАНТИРИШ) ЖАРАЁНЛАРИ ВА ВОСИТАЛАРИ
Умумий тушунчалар
10.1. Саноат корхоналарида ўта зарарли чиқинди моддалар ҳосил бўлишини олдини олиш технологик чора – тадбирлари
10.2. Чиқинди моддаларнинг бартараф қилинишида табиатда «ўзини-ўзи тозалаш жараёнлари» нинг тутган ўрни
10.3. Газ ва газсимон чиқиндиларни бартараф этиш усуллари ва воситалари
10.4. Чиқинди “аэрозол” ва чангларни бартараф қилиш усуллари ва воситалари
10.5. Ифлос оқавалардаги эримаган /механик аралашма/ чиқинди моддаларни ажратиб олишнинг физик-кимёвий усул-услуби
10.6.Оқаваларда эриган ҳолдаги чиқинди моддаларни бартараф этишни кимёвий, физик-кимёвий ва биологик асослари
10.7. Сувни тозалаш технологиясининг асосий босқичлари, қурилма ва техник воситалари
10.7.1. Механик аралашмаларни ажратиб олиш
10.7.2. Коагуляция ва флокуляция технологик жараёнларининг кимёвий асослари
10.7.3. Оқава сувларни эриган моддалардан тозалаш технологияси асослари
10.7.4. Мураккаб органик бирикма ҳамда бактериялардан сувларни тозалашнинг биологик усуллари
10.8. Қаттиқ ҳолдаги чиқинди (ахлат)ларга ишлов бериш технологик усул ва жараёнлари

XI БОБ. АМАЛИЙ ЭКОКИМЁГА ДОИР ИЛМИЙ АТАМА ВА ИБОРАЛАР ИЗОҲИ
11.1. Ер ва ташқи Олам тўғрисида умумэкологик атамалар
11.2. Ер табиати, иқлим-шароити ва унда мавжуд бўлган барча унсурларга оид экокимёвий атамалар
11.3. Табиий ва амалда қўлланиладиган турли хил ишлаб чиқариш жараёнлари, ҳосил бўлган модда ва маҳсулотларга оид экокимёвий атама ва иборалар

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР