Ўзбекистон халқ ёзувчиси, Давлат мукофоти лауреати Муҳаммад Али шеърияти инсон руҳининг нозик тебранишларини идрок қилишга қаратилган, ҳикматларга бой, дилкаш, тарих туйғуси йўғрилган фалсафий талқинлари билан ажралиб туради. Унинг “Машраб”, “Гумбаздаги нур”, “Бешгул” ва бошқа достонлари, “Боқий дунё” шеърий романи ўқувчиларга яхши маълум. Шоир гарчанд кейинги вақтларда кўпроқ тарихий проза билан машғул бўлсада (“Сарбадорлар” дилогияси, “Улуғ салтанат” эпопеяси), назмда ҳам баракали ижод қилмоқда.

Қўлингиздаги китобда шоирнинг турли даврларда ёзилган энг сара шеърлари билан бир қаторда янги шеърлари ҳам ўрин олди.

Мундарижа

Қасам . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

“Болалар улғаймоқ истарлар” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

“Бир йигит бор, келишган, гўзал...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

“Қачонлардир яшаган Хайём...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

“Майлига, йиғлангиз...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Сонет. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Шарифа . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

“Нетай...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Қўзичоқ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Юрагим . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Далаларга қилайлик таъзим . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Қиз қўшиқ айтади . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

“Ногоҳ ғазаб ичра бепарда шамол...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

“Яна бир кун айлагил бардош...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Илтижо . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

“Суманбарим, қайғурмагил ҳеч...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Янги йил кечасида . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Она дуоси . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Мен туғилган уй . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

“Хаёл беринг менга...” . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Тонг . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Дамлар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Қаландар умри . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

“Сувга тушган тош каби беғам...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Бухоро гўзалига . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Ҳаёт абадий . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Ирмоқ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Муқанна васияти . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Парвоз . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Аврангзебнинг чинори . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Баҳор келганда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Спитамен (Туркумдан) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Мувашшах . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Кўнглим гули . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Фардлар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Ёруғлик Шарқдандир . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Кўҳна Урганч минораси дейди . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Боболар ўгити . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Қиз қўшиғи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

“Шўхлигим ёқади, қарайман зимдан...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Мард ўғлон қасидаси . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Оҳу кўзинг . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Қизил гул . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Армон . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Шоирнинг бир куни . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Фотиҳа сураси илҳоми . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Уйғониш . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Санамгул . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Янги танишлар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Бекинмачоқ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

“Хайр! Кўнгил иши нозик...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

Сен . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

“Сизни яхши кўрсак, айб биздами...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Сенга бағишланган сонетлар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Даъват . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Янги йил қадаҳи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Булбул . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Мен ўзим, ўзим . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

Тилак . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

“Хатларни аямай йирта бошларсан...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

Арча . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

“Япроқдан ипак чиқар...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

“Ёмғир ёғар майдалаб...”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

“Тенгингни кўрмасмен бу баҳру барда...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

“Баргларга бош қўйиб ухлайди шамол...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Болалигим хотираси . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Қизлар ўн еттига кирганда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

“Ёр-ёр” жаранглайди тун-кечаларда...” .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Навоий ғазалига мухаммас . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Рубоийлар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Жавзо қўшиғи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Фил билан лайча . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

“Агар шуълаларга бўлсам маҳлиё...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

“Жоним олиб, бизга тағи “жон” дейдиларму?..” . . . . . . . . . . . . 126

Изтироб чекмоқ нима . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Икки карра тўққиз . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

“Севган юрак...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

“Умр ҳам бир жойга бориб қолмоқда...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Топишмоқ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Сўроққа айланган одам . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

“Қошимдасан, турибсан жим, лол...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

“Ташқарида қирчиллайди қиш...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Ўзбекистон . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

“Қоронғу кўчада танҳо келардим...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

“Рамаяна оҳангларида” (Туркумдан) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

Қитъалар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

“Энди бас, тугади...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

Машраб ғазалига муҳаммас . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

Уйланмаган йигитга . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Шоирнинг сийлови . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

Ўзимизнинг болта . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

Мен кимман . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

“Қандай соз даврада балқиганинг он...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

“Шеър – гулнинг япроғига...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

Кимга куёв . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

Юсуф Хос Ҳожиб дейди . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Оддий Амриқо дафтари туркум . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Шоҳруҳия харобаларида . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

“Кўпдан шеър ёзмадим...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

Шоирга . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

“...Ям-яшил кенгликлар бағрига чорлар...”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

Эски фалсафа . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Изҳор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

Романс . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Итнинг садоқати . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

“Ёруғлик кўрмадим ҳаётдан, дема...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

Ҳикмат . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

“Кўрсат, шижоатнинг беқиёс кучин...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

Баҳор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

“Ошиқ маъшуғини интизор кутгай…” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

Ёмғирда қолган қиз . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

“Рост дединг...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

“Кўнгил ошно бўлмоқ истагидан маст...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

Кўз васфида . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

Камтар Афанди дейди . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

Икки бўйдоқ суҳбати . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Давонинг усули. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

Ҳаёт тиғиз . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Дўстимга . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Қатордан қолмадим . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

“Чироқ ўчиб қолди...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

“Бордир менинг ёлғиз ситорам...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

”Соғинаман ёримни...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

“Яхши сўз нашъа қилар...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

“Висол онларига....” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

“Сени ғунча янглиғ авайлардим мен...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

“Бетимсол бўлибсан...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

Қиш . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

Анорхон . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Нон . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

Миниатюралар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

SMS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

“Соҳибқирон” китобидан . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Авлиёнинг башорати (Достон) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

“Исмим Темурбекдир, Темурбек сўзим....” (Монолог) . . . . . 223