Назар Шукур ўтган асрнинг 80-йиллари ўзбек шеъриятига ширали ва ўктам овози билан дадил кириб келди. Унинг шеърлари тезда китобхонлар, мунаққидлар ва устозлар назарига тушди. Бунга сабаб унинг шеърларидаги самимият, соддалик билан бирга теран маънонинг уйғунлиги эди. Шоир қалби унинг шеърларида акс этарди... Минг афсуски, бевақт, фожиали ўлим шоирни орамиздан эрта олиб кетди. Аммо у қолдирган бебаҳо бойлик – гўзал шеърлари йиллар силсиласига дош бериб яшаб келмоқда.

МУНДАРИЖА

ШАРШАРА

Кўзгу ...........................................................................4

Шаршара ......................................................................4

Ой кулади беун, бежаранг ............................................4

Тонг ҳайқириғи ............................................................ 5

Уйғонади овозлар бир-бир ............................................ 5

Хиёнат ........................................................................ 5

Хаёлда яшамоқ завқли нақадар .................................... 6

Эшик очиқ турсин!.. .................................................... 6

Сукунат ....................................................................... 7

Эҳ, орамиз нақадар улкан ........................................... 7

Овозимнинг чегаралари ............................................... 7

Хаёл сарҳади ............................................................. 8

Суврат ......................................................................... 8

ВАҚТ ХИЁБОНИДА

Умрлар ортида барҳаёт ўлим ......................................10

Тунги соатлар .............................................................10

Шакллар ....................................................................11

Ҳувуллаб ётибди шундоқ орамиз .................................11

Не ҳадиклар жойлаб кўнгилга ...................................12

Бошинг хамдир бу ҳақсизликдан .................................12

Хайр! .........................................................................12

Мен кетаман! .............................................................. 13

Чўкиб ётар кўзимда Дунё ........................................... 13

Вақт хиёбонида ......................................................... 14

Томчидай турибди титраб куз ...................................... 14

Болалик...................................................................... 14

Ишончингга ясагач якун .............................................15

Осмон булут ...............................................................15

Ҳижрондан сўнг..........................................................16

Юрак осмонида азоб найсони ......................................16

Тун кутади ухламоғимни .............................................17

Ҳар ҳолда юпанч бор .................................................17

Беморнинг умри ..........................................................18

Офтоб... Осмон... Бедорлик билан ..............................18

Оқ сарой ....................................................................18

Армон, ўкинч, ғусса, пушаймон. ..................................20

Ҳа, қўналға излар бир сўроқ ......................................20

Ўйлар қаърида ...........................................................20

Уйқулар бахтлики... ....................................................21

Бугун ҳам ўша кун ....................................................21

Кўз очаман. ................................................................22

Манзара .....................................................................22

Ҳали ҳаётимни етаклар йиллар ................................... 23

Ўзим етолмадим .......................................................... 23

Учиб кетган турналар янглиғ ...................................... 24

Оқшом ер кўксига ташлар гавдасин! ........................... 24

Қисмат орти ...............................................................25

Кўпкари .....................................................................25

...Атрофимда шовқинлар тинди ....................................27

Энг юксакда танҳо бир дарахт ....................................28

Мен сўзлайман ...........................................................28

Хаёлларим чексиз эмас ...............................................29

Учликлар ....................................................................30

КЎКДАГИ УМР

Қишлоқ ......................................................................32

Тун. Тор хона. ...........................................................32

Ўтаётган фурсат билан мулоқот .................................. 33

Денгизда ..................................................................... 33

Юрак – лимит ............................................................ 34

Ҳамма айтди айбин юзига ...........................................35

Томчи баҳор ...............................................................35

Ўтаман ушбу кун уйинг ёнидан ..................................36

Кўкдаги умр ...............................................................36

«Чоргоҳ»ми, «Ушшоқ»ми ёки «Муножот» ...................38

Дўппи ........................................................................38

Кенглик! .....................................................................39

Харита .......................................................................39

Туйғулар музейи .........................................................41

Юрагимда чайқалар кадар ...........................................42

Кетаяпман. Ой қалқиб оқар ........................................ 43

Куз ............................................................................ 43

Улуғбек савати ........................................................... 44

Қабр тошлари .............................................................45

Яқинликлар ................................................................46

Уруш лавҳалари (туркумдан) ......................................47

Кўзларим йўлингда... (Туркум) ...................................50

Етмаслик ....................................................................52

Ҳижрондан сўнг.......................................................... 53

Кумушбиби азаси ........................................................ 54

Дерсу узала ................................................................55

Шаҳар ........................................................................56

9 Феврал. Навоий кўчаси ...........................................57

Бекинмачоқ .................................................................59

Руҳсизликда ...............................................................61

Уй .............................................................................62

Ер шари ..................................................................... 64

СОМОН ЙЎЛИ

Қумдаги қўрғон ..........................................................68

Қирлар сенга кўринур кичик ......................................69

Баҳор соғинчи ............................................................69

Сомон йўли ................................................................70

Катталар .....................................................................71

Сокин туйғуларинг қилар ғалаён ................................. 73

Эски шаҳар ................................................................ 74

Қўшиқ ........................................................................75

Яшиллик йиғилган ариқ бўйига ...................................76

Номаълум овоз ...........................................................77

Гуноҳкор атадим ўзимни ҳар чоқ ................................78

Тувакдаги гул .............................................................79

Бегимқул бобонинг айтгани .........................................80

Ўқирмикан байтларим .................................................80

Кетяпсан, одамлар ўтар ёнингдан ................................81

Онамга мактуб ............................................................82

Ажнабий рақс давом этмоқда қизғин ........................... 83

Тиниш белгилари ........................................................ 84

Сен қайтмасанг ...........................................................86

Кўмилган ёзувлар .......................................................87

Кўз ёшларим қўнар ерга эринмай ...............................88

Сенга очдим қалбимдан қабр.......................................89

Сим йўллар ................................................................90

Тарғил сигир балладаси ..............................................91

Япроқлар уришар оёғимга бош .................................... 94

Қирлар .......................................................................95

Одам ..........................................................................97

Ёғочга суянган уйлар ..................................................97

«Девону луғотит турк» ...............................................98

Болалик......................................................................98

Археологга ..................................................................99

Қишлоқ йўлида ........................................................ 101

«Ўткан кунлар» ........................................................ 102

ВАТАН ЧИЗГИЛАРИ

Оқсоқолнинг набирасига айтгани ............................... 104

Нишон аканинг этиги ................................................ 105

Лўлилар қўшиғи ....................................................... 106

Машраб қўшиғи ........................................................ 108

Шумерларга хат........................................................ 109

Отамнинг хати .......................................................... 111

Хонсулув холанинг қўшиғи ....................................... 113

Негадир теварак туюлар дағал .................................. 114

Жоконда ................................................................... 116

Хунук қиз тиловати .................................................. 117

Хатоларим ................................................................ 118

Агар кетсанг... .......................................................... 119

Топсанг .................................................................... 120

Сенсиз ...................................................................... 121

64-автобус ................................................................. 122

Келмадинг. Юзимдан ёш юмалади ............................. 123

Камтар бола эдим – жуда тортинчоқ ........................ 123

Тоғларга бош олсам туриб тонг саҳар ....................... 126

ОСМОН ТАШБЕҲЛАРИ

Осмон ташбеҳлари .................................................... 128

Дўстимсан, ошкор айт, адашдимми ё? ....................... 130

Миркарим Осим ....................................................... 131

Сира тинчимадим тириклик аро ................................ 132

Босмахона................................................................. 132

Армон ...................................................................... 133

То бор экан танда жон, яшолмайман суймасдан ........ 135

Йўқ .......................................................................... 136

Яшашдан чарчасам сенсиз, ёрима .............................. 136

Тилмочсиз ҳислар ..................................................... 137

Нидо ........................................................................ 138

Кунларим оқади кунботар томон ............................... 140

Қўлингда чертилар дутор эмас, йўқ .......................... 141

Бир тош кўрсанг йўл ўртасида ................................. 141

Биламан, келмайсан мен қийналганда ........................ 142

Олапар ..................................................................... 143

Қиш ҳайдар жанубга турналар сафин ....................... 144

Яссавий мақбараси .................................................... 145

Тиллар ..................................................................... 147

Ниҳоят, қалблардан кетди жароҳат ........................... 148

Тарози ...................................................................... 148

Қирдаги уй .............................................................. 149

Тортишиш қонуни ..................................................... 150

Умрим йўлларида... .................................................. 152

Сўзлар вазни ............................................................ 153

Ой етиб мағрибга шўнғийди секин ............................ 153

ШОИРНИ ТУШУН

Қопқон ..................................................................... 156

Тўртликлар ............................................................... 156

Дединг (ҳазил) ......................................................... 157

Хайрлашар мен билан толе ....................................... 158

Нима бўлди, ҳурмай қолди ит .................................. 158

Севгимни ортиқ рад этганинг сайин .......................... 159

Мўйқаламсиз чизилган суратлар ................................ 159

Саволга савол ........................................................... 160

Қибланамо ................................................................ 160

Кўзларинг ................................................................. 161

Бойўғли .................................................................... 163

Буғдойзорлар ............................................................ 165

Миртемир қалби ....................................................... 166

Куз манзараси .......................................................... 166

Ҳаётнинг туғилиши ................................................... 167

Шом ......................................................................... 167

Ёмғирдан кейин ...................................................... 168

Ўрхун-энасой қўлёзмалари ......................................... 168

Чўпон таёқ ............................................................... 170

Эргаш гаплар ........................................................... 171

Шеърбозлар ва шоирлар ........................................... 172

Қашқадарёга ............................................................. 174

Ҳисор тоғларидан мўралаб қуёш ............................... 174

Кулгимиз ................................................................ 176

Бошпурт ................................................................... 176

Шаҳарда ................................................................... 177

Қишлоқ йўлида... ..................................................... 177

Қиш – зоғлар ватани ................................................ 178

Оқ навога бурканади ер ........................................... 178

Овозлар сурати ....................................................... 179

Оҳ тортар зил Дардга юрак бермай тоб .................... 179

Сенинг қўлинг етмас тупроқ юзига ............................ 179

Бобур ..................................................................... 181

Замин. Дарахтлар. Далалар чопишиб қолар .............. 181

Тоғ бошида жон сақлайди қиш ................................. 182

Ҳижрон кунларидаги қўшиқ ...................................... 182

Сергей Есенин .......................................................... 183

Ҳолатлар .................................................................. 183

Соялар ..................................................................... 184

Югуради ўзида кеча ................................................ 184

Хотира ..................................................................... 184

Биз ошдик йиллардан... ............................................ 185

Тошбалиққа .............................................................. 185

Норой момо фалсафаси ............................................. 186

Аччиқ ....................................................................... 186

Қиш манзараси ......................................................... 186

Айла ........................................................................ 187

Шоирни тушун ......................................................... 188

Кўнглим жоми, ёр, чил-чил ...................................... 189

Кеч қайтиш... ........................................................... 190

Тош жангчилар ......................................................... 190

Хаёл ва ҳаёт ............................................................ 191

Таназзул ................................................................... 191

Манзара ................................................................... 191

Бир куни... ............................................................... 192

Соғинч ..................................................................... 192

Тахтадаги ихтиро ...................................................... 193

Куз варақлари .......................................................... 193

У шундай кучлики ................................................... 194

Чироқ ....................................................................... 195

Юлдузим .................................................................. 197

Додиқ ....................................................................... 198

Онамга ..................................................................... 200

ЧЎЛДАГИ СЎҚМОҚ

Юстинас Марцинкявичюс

Йўл эртаги ............................................................... 202

Тўнган денгиз ........................................................... 202

Имант Зиедонис

Турғун олма топишга ................................................ 203

Ташлаб кетди тортиб ҳорғин оҳ ................................ 203

Владимир Соколов

Кечган йиллар дарё сувида ....................................... 204

Елена Пагиева

Сен келасан қувноқ ва маъсум .................................. 206

Мен келаман, мен келаман ўрмону сайҳунларга ......... 207

Cобит Мадалиев

Чўлдаги сўқмоқ ........................................................ 208

Шабнамлар сачрайди гуллар баргидан ....................... 209

Қайғу ҳам, қувонч ҳам юракда жойсиз ..................... 209

Қуёш хотираси ......................................................... 210

Мана, иссиқнинг ҳам қайтгандай дами ...................... 211

Гуллар ...................................................................... 213

Расул Ҳамзатов

Жуда ярашар ........................................................... 214