(77) 006-90-20
Китоб қандай ўқилади?
Сайтимиздаги электрон китобларни 3 усулда ўқиш мумкин: kitobxon мобиль android-иловаси орқали, kitobxon windows-дастури орқали ёки сайтда онлайн равишда
БатафсилКитобни қандай сотиб олиш мумкин?
Кетма-кетлик бўйича тавсия: сайтда қандай рўйхатдан ўтиш, сайтдаги шахсий ҳисобни қандай тўлдириш мумкин, керак бўлган китоб учун қандай тўловни амалга ошириш
БатафсилСиз муаллифмисиз?
Ҳурматли муаллифлар: Сайтимизда асарларингиз жойлаштирилишини (ёки сайтдан ўчирилишини) истасангиз биз билан шартнома тузиш учун боғланишингизни сўраймиз
БатафсилСавол-жавоблар
Агар мен Ўзбекистонда бўлмасам, қандай қилиб китоб сотиб олишим мумкин?
Нима учун PDF-форматини юклаб ололмайман?
Интернетсиз китобни қандай ўқиш мумкин?
ва бошқа саволларингизга бизнинг жавобларимиз
Ўзбек арузи луғати
3108
1998
Ўзбек (кир)
224
6800 сўм
KITOBXON|
Рейтинг |
- Аннотация
- Мундарижа
- Фикр ва мулоҳазалар
Қўлингиздаги китоб маънавиятимизнинг ажралмас қисми бўлган мумтоз адабиётимизда минг йилдан бери қўлланиб келаётган аруз шеърий ўлчов тизимининг назарий асослари ва шеъриятимиздаги амалий татбиқи ҳақида атрофлича маълумот бериш мақсадини кўзлайди. У билан танишар экансиз. аруз тизимининг энг кичик жузвлари: ҳижолар, рукнлар, уларнинг тузилиши ва турлари, хилма-хил баҳрларнинг таркиби ва оҳанг имкониятлари, ўзбек арузининг ўзига хос нафосати ва назокати, шоирларимиз фойдаланган 100 дан ортиқ вазннинг хусусиятлари ва қўлланиш кўлами ҳақида мукаммал билимга эга бўласиз. Луғат мумтоз адабиётимизнинг безавол асарларини ифодали ўқиш ва уларнинг бадииятидан баҳраманд бўлишингизда, шоирларимизнинг вазндан фойдаланиш маҳоратларини кашф этишингизда, энг муҳими, арузда битилган асарларнинг вазн хусусиятларини осонгина аниқлаш малакасиии ҳосил қилишингизда сизга амалий ёрдам беради, деб умид қиламиз.
А
Абтар......................................................................................................... 7
Ажабб........................................................................................................ 7
Азалл......................................................................................................... 7
Азл............................................................................................................. 7
Амиқ баҳри................................................................................................ 8
Ариз баҳри................................................................................................. 8
Аруз (I)...................................................................................................... 9
Аруз (II).................................................................................................... 13
Арузшунослик.......................................................................................... 13
Аруз доиралари........................................................................................ 16
Аслам........................................................................................................ 18
Асллар...................................................................................................... 18
Асрам........................................................................................................ 19
«Афоийлу тафоийл»................................................................................. 19
Ахраб........................................................................................................ 19
Ахраб шажараси....................................................................................... 19
«Ахраби мақбуз» шаҳобчаси вазнлари................................................... 22
«Ахраби макфуф» шаҳобчаси вазнлари.................................................. 25
Ахрам....................................................................................................... 28
Ахрам шажараси...................................................................................... 28
«Ахрами аштар» шаҳобчаси вазнлари.................................................... 30
«Ахрами ахраб» шаҳобчаси вазнлари..................................................... 33
Ахтам........................................................................................................ 36
Аштар....................................................................................................... 36
Б
Байт......................................................................................................... 36
Басит баҳри............................................................................................. 36
Батар........................................................................................................ 37
Баҳр......................................................................................................... 37
Баҳрларни аниқлаш усуллари................................................................. 39
В
Вазн......................................................................................................... 41
Вазнларни аниқлаш усуллари................................................................. 42
Васл......................................................................................................... 44
Васли «ҳо»............................................................................................... 45
Ватад........................................................................................................ 45
Ватади касрат.......................................................................................... 45
Ватади мажмуъ........................................................................................ 46
Ватади мафруқ......................................................................................... 46
Вофир баҳри............................................................................................. 46
д
Доира........................................................................................................ 47
Доираи «мужталиба»............................................................................... 47
Доираи «мужгалибаи музоҳафа»............................................................ 47,
Доираи «мужталибаи мухтариа»............................................................. 48
Доираи «мужтамиа»................................................................................. 48
Доираи «мунтазиа».................................................................................. 49
Доираи «муттафиқа»................................................................................ 49
Доираи «мухталита»................................................................................ 49
Доираи «мухталифа» (1).......................................................................... 50
Доираи «мухталифа» (II).......................................................................... 50
Доираи «муштабиҳа» (I).......................................................................... 51
Доираи «муштабиҳа» (II)......................................................................... 51
Доираи «муштабиҳаи солим».................................................................. 52
Доираи «муъталифа» (I)........................................................................... 52
Ж
Жабб......................................................................................................... 53
3
Залал......................................................................................................... 53
Зарб .......................................................................................................... 53
Зиҳофлар.................................................................................................. 53
И
Имола....................................................................................................... 57
Истиҳтоф.................................................................................................. 57
К
Кафф......................................................................................................... 59
Кашф........................................................................................................ 59
Комил баҳри............................................................................................. 59
Комил баҳри вазнлари.............................................................................. 60
Комили мусаммани солим....................................................................... 60
М
Мавқуф..................................................................................................... 61
Мадид....................................................................................................... 61
Мажзу....................................................................................................... 62
Макфуф.................................................................................................... 62
Макшуф.................................................................................................... 62
Матбуъ...................................................................................................... 62
Матвий...................................................................................................... 63
Матвийи мавқуф....................................................................................... 63
Матвийи макшуф...................................................................................
Мафоийл ...............................................................................................
Мафоийлон ...........................................................................................
Мафоийлу .............................................................................................
Мафоийлун (I).......................................................................................
Мафоийлун (II)......................................................................................
«Мафоийлун» аслининг тармоқлари.....................................................
Мафоилатун...........................................................................................
Мафомон................................................................................................
Мафоилун (I).........................................................................................
Мафоилун (II)........................................................................................
Мафъулоту............................................................................................
«Мафъулоту» аслининг тармоқлари.....................................................
Мафъулу................................................................................................
Мафъулун (I).........................................................................................
Мафъулун (II)........................................................................................
Махбун..................................................................................................
Махбуни мақсур....................................................................................
Махбуни маҳзуф....................................................................................
Махбуни музол......................................................................................
Машкул..................................................................................................
Маштур..................................................................................................
Мақбуз...................................................................................................
Мақсур...................................................................................................
Мақтуъ...................................................................................................
Мақтуъи мусаббағ.................................................................................
Маҳзуф...................................................................................................
Мужтасс баҳри......................................................................................
Мужтасси мусаммани махбун...............................................................
Мужтасси мусаммани махбуни маҳзуф................................................
Мужтасси мусаммани махбуни мақсур.................................................
Мужтасси мусаммани махбуни мақгуъ.................................................
Мужтасси мусаммани махбуни мақгуъи мусаббағ...............................
Музол.....................................................................................................
Музориъ баҳри......................................................................................
Музориъи мураббаи ахраб....................................................................
Музориъи мусаммани ахраб.................................................................
Музориъи мусаммани ахраби мусаббаг................................................
Музориъи мусаммани ахраби максруфи маҳзуф..................................
Музориъи мусаммани ахраби макфуфи мақсур....................................
Музориъи мусаммани ахраби макфуфи солими аруз ва зарб . . .
Мунсариҳ баҳри....................................................................................
Мунсариҳ баҳри вазнлари.....................................................................
Мунсариҳи мусаммани матвийи макшуф.............................................
Мунсариҳп мусаммани матвийи мавқуф...............................................
Мунсариҳи мусамманп матвийи манҳур..............................................
Мураббаъ...............................................................................................
Мураккаб зиҳоф.....................................................................................
Мусаббағ...............................................................................................
Мусадцас...............................................................................................
Мусамман..............................................................................................
Мустафъилон.........................................................................................
Мустафъилун (1)...................................................................................
Мустафъилун (II)...................................................................................
Мустафъилун аслининг тармоқларир...................................................
Мутадорик ба\ри................................................................................... 88
Мутадорик баҳри назнлари.................................................................. 88
Мутадорики мусаммани содим............................................................... 88
Мутадорики мусаммани мақтуъ.............................................................. 89
Мутадорики мусаммани мақгуъи мусаббагр.......................................... 89
16 рукнди мутадорики махбун................................................................ 89
Мугатаввун.............................................................................................. 90
Мустаъмал вазн..................................................................................... 91
Мустаъмали матбуъ вазн......................................................................... 92
Мутатаввал.............................................................................................. 92
Мутафоилун............................................................................................. 94
Мутақориб баҳри..................................................................................... 94
Мутақориб баҳри вазнлари..................................................................... 95
Мутақориби мусаммани солим............................................................... 95
Мутақорибй мусаммани маҳзуф............................................................. 96
Мутақориби мусаммани мақсур.............................................................. 97
Мутақориби мусаммани аслам................................................................ 98
Мутақориби мусаммани асрами маҳзуф........................................... 99
16 рукнли мутақориби мақбузи аслам.................................................. 100
16 рукнли мутақорибн аслам................................................................ 100
Мутаҳаррик............................................................................................ 101
Муфрад зиҳоф....................................................................................... 101
Муфтайлун............................................................................................. 102
Мухтараъ вазн....................................................................................... 102
Мухтараъи матбуъ вазн......................................................................... 102
Мушаъас................................................................................................ 103
Мушокил баҳри..................................................................................... 103
Муқгазаб баҳри...................................................................................... 104
Р
Ражаз баҳрн........................................................................................... 104
Ражази мураббаи солим......................................................................... 106
Ражази мураббаи музол......................................................................... 106
Ражази мусаммани солим...................................................................... 107
Ражази мусаммани музол...................................................................... 108
Ражази муеаммани матвийи махбун..................................................... 109
Ражази мусаммани матвийи махбуни музол......................................... 110
Рамал баҳри........................................................................................... 110
Рамал баҳрининг қушвазнли ўлчовлари............................................... 112
Рамали мусаммани маҳзуф.................................................................... 113
Рамали мусаммани мақсур.................................................................... 114
Рамали мусаммани махбун.................................................................... 116
Рамали мусаммани машкул................................................................... 116
Рамали мусаммани машкули мусаббаг................................................. 118
Рамали махбуни маҳзуфи 'мустаҳзод..................................................... 118
Рамали махбуни маҳзуфи мақсури мустаҳзоя...................................... 118
Рамали мусаддаси маҳзуф..................................................................... 119
Рамали мусаддаси мақсур..................................................................... 120
Рамали мусаммани солими махбуни маҳзуф........................................ 123
Рамали мусаммани солими махбуни мақсур......................................... 124
Рамали мусаммани солими махбуни мақгуъ......................................... 125
Рамали мусаммани солими махбуни мақгуьи мусаббағ....................... 126
Рамали мусаммани махбуни маҳзуф..................................................... 127
Рамали мусаммани махбуни мақсур..................................................... 128
Рамали мусаммани махбуни мақгуъ..................................................... 128
Рамали мусаммани махбуни мақгуъи мусаббағ................................... 129
Рамали мусаадаси содими махбуни маҳзуф......................................... 132
Рамали мусаддаси солими махбуни мақсур.......................................... 133
Рамали мусадцаси солими махбуни мақтуъ......................................... 134
Рамали мусаддаси солими махбуни мақгуьи мусаббағ........................ 136
Рамали мусадцаси махбуни маҳзуф.............................................. 137
Рамали мусадцаси махбуни мақсур.............................................. 138
Рамали мусаддаси махбуни мақгуь............................................... 138
Рамали мусадцаси махбуни мақтуьи мусаббағ............................. 139
Рамали мусадцаси солими мушаъаси махбуни маҳзуф........................ 140
Рамали мусаддаси солими мушаъаси махбуни мақсур........................ 140
Рамали мусаддаси еолими мушаъаси мақтуъ..................................... 141
Рамали мусаддаси солими мушаъаси мақтуьи мусаббағ . . . 141
Рамали мусаддаси махбуни мушаъаси маҳзуф..................................... 142
Рамали мусаддаси махбуни мушаъаси мақтуь..................................... 142
Рамали мусадцаси махбуни мушаъаси мақгуъи мусаббағ................. 143
Рамати мусаддаси мушаъаси махбуни мақтуь...................................... 143
Рамали мусаддаси мушаъаси махбуни мақтуъи мусаббағ................... 144
Рубоий вазнлари.................................................................................... 144
Рубоий ваянларини аникдаш усуллари................................................. 148
Рукн....................................................................................................... 149
С
Салм....................................................................................................... 150
Сарам..................................................................................................... 151
Сариъ баҳри........................................................................................... 151
Сариь баҳри вазнлари........................................................................... 152
Сариъи мусаддаси матвийи макшуф..................................................... 152
Сариъи мусаддаси матвийи мавқуф...................................................... 153
Солим.................................................................................................. 154
Т
Тавил баҳри........................................................................................... 155
Тавил баҳри вазнлари........................................................................... 155
Тавили мусаммани солим..................................................................... 156
Тазниб.................................................................................................... 156
Тайй....................................................................................................... 158
Таслим................................................................................................... 158
Ташгьис................................................................................................. 162
Тақтиъ.................................................................................................... 162
Тағйир.................................................................................................... 165
Туюқ вазнлари....................................................................................... 165
Ф
Фаал (I).................................................................................................. 167
Фаал (II)................................................................................................. 168
Фаилийён............................................................................................... 168
Фаилон................................................................................................... 168
Фаилоту................................................................................................. 168
Фаилотун.............................................................................................. 168
Фаилун (I).............................................................................................. 169
Фаилун (II)............................................................................................. 169
Фаул (I).................................................................................................. 169
Фаул (II)................................................................................................. 169
Фаулу..................................................................................................... 169
Фаулон................................................................................................... 169
Фаулун (I).............................................................................................. 170
Фаулун (II)............................................................................................. 170
Фаулун аслининг тармоқлари............................................................... 170
Фаъ....................................................................................................... 170
Фаълон................................................................................................ 171
Фаълу.................................................................................................. 171
Фаълун (I)............................................................................................ 171
Фаълун (II)............................................................................................. 171
Фоилийён............................................................................................ 171
Фоилоту.............................................................................................. 171
Фоилотун (I).......................................................................................... 172
Фоилотун (II)......................................................................................... 172
Фоилотун аслининг тармоқлари......................................................... 172
Фоилун (I).............................................................................................. 173
Фоилун (II)............................................................................................ 173
Фоилун (III)........................................................................................... 173
Фоилун (IV)........................................................................................... 173
Фоилун аслининг тармоқлари............................................................... 173
Фосила................................................................................................... 174
фоъ......................................................................................................... 174
Фуруъ.................................................................................................... 174
X
Хабн..................................................................................................... 175
Харб..................................................................................................... 175
Харм.................................................................................................... 175
Хатм..................................................................................................... 175
Хафиф.................................................................................................. 175
Хафиф баҳри вазнлари........................................................................ 176
Хафифи мусадцаси солими махбуни маҳзуф...................................... 178
Хафифи мусадааси солими махбуни мақсур...................................... 179
Хафифи мусаддаси солими махбуни мақгуь...................................... 180
Хафифи мусаддаси солими махбуни мақтуъи мусаббағ.................... 181
Хафифи мусадпаси махбуни маҳзуф............................................... 182
Хафифи мусадцаси махбуни мақсур............................................... 183
Хафифи мусадцаси махбуни мақгуъ............................................... 184
Хафифи мусадцаси махбуни мақтуъи мусаббағ............................. 184
Ч
Чўзиқ ҳижо.......................................................................................... 185
Ш
Шакл.................................................................................................... 185
Шатар.................................................................................................. 185
Ў
Ўзбек арузи........................................................................................... . 186
Ўта чўзиқ ҳижо.................................................................................. 187
қ
Қабз....................................................................................................... 190
Қариб баҳри........................................................................................... 190
Қаср....................................................................................................... 190
Қатъ....................................................................................................... 191
Қисқа ҳижо ........................................................................................... 191
Ғ
Ғариб баҳри........................................................................................... 193
ҳ
Ҳазаж баҳри.......................................................................................... 194
Ҳазаж баҳрининг олти рукнли (мусадцас) вазнлари............................ 195
Ҳазажи мусапдаси маҳзуф.................................................................... 195
Ҳазажи мусаддаси мақсур..................................................................... 197
Ҳазажи мусаддаси ахраби мақбузи солим............................................ 198
Ҳазажи мусаддаси ахраби мақбузи маҳзуф.......................................... 198
Ҳазажи мусаддаси ахраби мақбузи мақсур.......................................... 199
Ҳазажи мусаддаси ахрами аштари маҳзур ........................................... 200
Ҳазажи мусадааси ахрами аштари мақсур............................................ 201
Ҳазаж баҳрининг саккиз рукнли (мусамман) вазнлари........................ 201
Ҳазажи мусаммани солим................................................................ 201
Ҳазажи мусаммани мусаббағ........................................................... 203
Ҳазажи мусаммани аштар................................................................ 203
Ҳазажи мусаммани ахраб................................................................. 205
Ҳазажи мусаммани ахраби мусаббағ............................................... 206
Ҳазажи мусаммани маҳзуфи мақсур................................................ 207
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи маҳзуф................................... 207
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи мақсур.................................... 208
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи маҳзуфи мустаҳзод............. 210
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи маҳзуфи мақсури мус-
таҳзод....................................................................................... 212
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи мақсури маҳзуфи мус-
таҳзод....................................................................................... 212
Ҳазажи мусаммани ахраби макфуфи мақсури мустаҳзод................ 213
16 рукнли ҳазажи ахраби макфуфи маҳзуфи мақсури мустаҳзод .213
Ҳазф.................................................................................................... 214
Ҳашв...................................................................................................... 214
Ҳижо...................................................................................................... 214
