Mustaqil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan 0‘zbekiston xalqi ijtimoiy- iqtisodiy hayotning barcha jabhalarida ulkan muvaffaqiyatlami qo‘lga kiritmoqda. Qo‘lingizdagi «Vatan tarixi» o‘quv qo‘llamnasi ham ana shu istiqlol mevasidir. Mazkm qo‘llamnada muqaddas Vatanimizning eng qadimgi davrlaridan to XVI asrgacha bo‘lgan davri tarixi o‘z ifodasini topgan. Qo'llanmani tayyorlashda tarixiylik, ilmiy yondoshuv, xolislik bosh mezon bo‘lib xizmat qildi.

Mazkur qo‘llamnadan mustaqil diyorimiz yoshlari ajdodlarimizning tarixiy taraqqiyot yo‘llarini o‘qib-o‘rganadilar, mustaqil talilil qiladilar, o‘z hukm-xulosalarini cliiqaradilar. Ular ongida milliy tafakkur, vatanparvarlik liis-tuyg‘usi, milliy mustaqillik bilan g‘umrlanish, milliy istiqlolimizni yanada mustahkamlash uchun mamlakatning siyosiy, iqtisodiy, madaniy va ijtimoiy hayotida yanada faolroq qatnashish, 0‘zbekiston mening vatanim, men uning egasi va himoyachisiman, degan burch tushunchasi shakllanadi, deb umid qilamiz.

Qo‘llamnada juz’iy kamchiliklarbo‘lishi mumkin. Kitobxonlaming barcha fikr va mulohazalari samimiyat bilan qabul qilinadi.

I bob. 0‘rta Osiyo ibtidoiy tarixining bosqichlari.
Ibtidoiy tarixni davrlashtirish

1.0‘zbekiston hududida eng qadimgi odamlaming izlari.......................... 14

1. 0‘rta va yangi tosh davri........................................................... 19
2. Mis-tosh va bronza asri............................................................. 23

II bob. 0‘zbekiston hududidagi eng qadimgi davlat tuzilmalari.

Chet el bosqinchilariga qarshi kurash. (Milloddan awalgi birinchi mingyillik)

1. Urug‘chilik jamoasining yemirilishi va uning sabablari................... 28
2. 0‘zbekiston hududidagi eng qadimgi davlat tuzilmalari................... 31
3. 0‘rta Osiyo xalqlarining ahamoniylarga qarshi kurashlari ............... 41
4. 0‘rta Osiyo xalqlarining makedoniyalik
   Aleksandrga qarshi erk va ozodlik uchun kurashlari....................... 48

III bob. 0‘rta Osiyodagi qadimgi davlatlar
(Miloddan awalgi IV asrdan milodning IV asrigacha)

1. 0‘rta Osiyo salavkiylar davlati tarkibida........................................ 60
2. Parliya davlati. Yunon—Baqtriya podsholigi................................... 62
3. Qang‘ davlati............................................................................ 69
4. Qadimgi Farg‘ona davlati (Parkana, Davan).................................. 78
5. Kushon davlati......................................................................... 81
6. Buyuk ipak yo‘li....................................................................... 88
7. «Avesto» — muqaddas kitob...................................................... 94
8. Moniylik dini........................................................................... 103
9. Qadimgi yozuvlar..................................................................... 105

IV bob. 0‘rta asrlar davri. 0‘rta Osiyo xalqlari ilk o‘rta asrlar davrida
(V-VIII asrlar). Yerga egalik munosabatlarining rivojlanishi. Eftaliylar
va Turk xoqonligi davri (V-VII asrlar)

1. Eftaliylar davlati...................................................................... 107
2. Turk xoqonligi......................................................................... 113
3. Turk xoqonligida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot..................... 119

V bob. Arab xalifaligi davrida Movarounnahr va Xuroson

1. Arab xalifaligining tashkil topishi................................................ 127
2. 0‘rta Osiyoda arablar bosqini..................................................... 132
3. Qur'oni Karim......................................................................... 137
4. Movarounnahrda arablar zulmining kuchayishi............................. 142
5. Arablarga qarshi xalq ozodlik kurashlari ..................................... 146
6. Abu Muslim qo‘zg‘oloni............................................................. 150
7. Muqaima qo‘zg‘oloni................................................................ 157

VI bob. Movarounnahr va Xurosonda mustaqil davlatlarning tashkil
topishi Tohiriylar va somoniylar davlatlari............................................ 165

1. Somoniylar davrida ijtimoiy-siyosiy va xo‘jalik hayoti.................... 174
2. Qoraxoniylar davlati................................................................ 178
3. Qoraxoniylar davrida ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy hayot................ 186
4. G‘aznaviylar davlati................................................................ 189
5. Saljuqiylar saltanati................................................................ 198
6. Xorazmshohlar davlati............................................................. 204

VII bob. IX-XII asrlarda Movarounnahr va Xorazmda madaniy hayot

1. Madaniyataing ijtimoiy-siyosiy hayotda tutgan o‘mi..................... 220
2. Sharq dunyosining buyuk daholari............................................ 223
3. Islom madaniyati. Hadislar....................................................... 258
4. Tasawuf— so‘liylik taTimoti...................................................... 265
5. MeTnorchilik, san'at va musiqa................................................. 278

6.0‘zbek xalqining etaogenezi........................................................... 282

VIII bob. Movarounnahr va Xorazm mo‘g‘ullar bosqini davrida
(XIII asrning boshi — XIV asrning birinchi yarmi)

1. Chingizxon boshliq mo‘g‘ul davlatining tashkil topishi................... 286
2. Chingizxoiming Xorazmshoh Muhammad bilan munosabatlari........ 291
3. Mo‘g‘ullar bosqini arafasida Xorazm davlatida siyosiy vaziyat........ 297
4. Chingizxon bosqinchilik yurishlarining boshlanishi........................ 301
5. Urganj fojiasi......................................................................... 313
6. Jaloliddin Manguberdi jasorati................................................... 316
7. Mo‘g‘ullar istilosidan keyingi davrdagi siyosiy, ijtimoiy va

Iqtisodiy vaziyat............................................................................. 324

1. XIII asr - XIV asrning birinchi yannida madaniy hayot................. 330