• Владимир Ленин
• Лениннинг 50 йиллиги
• 1923 йилдан бошлаб кенг кўламли шахсга сиғинишнинг шаклланиши
• СССР таъсирининг кучайиши ва мустамлакадан чиқариш
• Лениннинг 100 йиллик юбилейи (1970)
• Лениннинг қариндошлари шахсга сиғиниши
• «Иқтибосли урушлар»
• СССР парчалангандан кейин Ленинга муносабат
• Ленин ва унинг оиласининг шахсга сиғинишга муносабати
• Иосиф Сталин
• Пайдо бўлиш сабаблари
• Доҳийпарастлик
• Объектларнинг номлари
• Шаҳарлар
• Бошқа объектлар
• Ёдгорликлар
• Тарих манзарасини афсоналаштириш
• СССРдан ташқарида Сталин шахсига сиғиниш
• Сталиннинг шахсга сиғинишга муносабати
• Сталинлаштиришга барҳам бериш
• Қайта қуриш
• Леонид Брежнев
• Адольф Ҳитлер
• Бенито Муссолини
• Мао Цзэдун
• Ким Чен Ир
• Николае Чаушеску
• Саддам Ҳусайн

Инсоният тарихида кўпгина давлат арбоблари қандайдир мисли кўрилмаган сифатларга эга эканини даъво қилган. Бундай даъволар ҳозир ҳам у ёки бу кўринишда қулоққа чалиниб туради.

Мутлақ монархияларда император, қирол, подшоҳ, султон ва ҳоказоларни илоҳийлаштириб юборилгани сир эмас. Монарх - Худонинг иродасини амалга оширувчи ёки Худонинг ўзи (ярим Худо) деган эътиқод ҳукм сурган. Хукмдорни илоҳийлаштириш, айниқса, Хитой императорлари даврида, қадимги Миср ва Рим империяларида авжига чиққан. Аммо Хитой монархияларида ҳукмдорнинг ўзи эмас, балки кўпроқ унвони эъзозланган. Чунки ҳукмдор қандайдир шахсий, ғайриоддий сифатларга эга бўлгани учун эмас, балки насл-насаби сабаб ҳокимиятга эга бўлган.

«Доҳий» раҳбарларнинг авторитар тузумларида эса вазият мутлақо бошқача. Чунки улар ҳокимиятини қандайдир ғайриоддий сифатлар билан оқлаши керак. Ҳозирги даврдаги шахсга сиғинишга ўхшаш ҳолатлар илк бор Рим империясининг дастлабки даврида кузатилган. Ҳокимиятни эгаллаб олган «цезар»нинг тахти омонат экани, унга эгалик қилишининг қонуний асоси шубҳали бўлгани учун унга қаҳрамон ёки Ватан халоскори деган сифатлар берилар, унинг «юксак» сифатларини, давлат олдидаги «буюк» хизматларини кўкка кўтариб мақташ эса мажбурий анъанага айланганди.

...