Ушбу монография инсониятнинг номоддий маданий мероси сифатида ЮНЕСКОнинг Репрезентатив рўйхатига киритилган ўзбек халқ оғзаки ижоди – аския сўз санъати тадқиқига бағишланади. Бунда ўзбек аскиячилиги ҳақида фикр юритилиб, ўзбек миллий сўз ўйинларининг ўзига хос жиҳатлари, аскиячилар нутқининг лисоний ва услубий хусусиятлари очиб берилади. Монография тилшунослар, санъаткорлар, бадиий сўз усталари: аскиячи, қизиқчилар, умуман аскиячилик санъатига қизиқувчилар учун мўлжалланган.
КИРИШ…………………………………………………………........................3
АСКИЯ – СЎЗ ЎЙИНИ САНЪАТИ. АСКИЯНИНГ ТАРИХИЙ
ТАКОМИЛИ ҲАМДА ЎРГАНИЛИШИ……….…......................……7
1.1.Аския – сўз санъати ҳақида ……………….……….................7
1.2.Аскиянинг тарихий такомили ва ўрганилиши ….....…...14
АСКИЯНИНГ ТУРЛАРИ…………………………...................……………20
2.1.Аскиянинг махсус ва ўхшаш турлари……........…………….20
2.2.Анъанавий бошланмали аскиялар.............................28
2.3.«Гулмисиз, райҳонмисиз, жамбилмисиз?».............. …29 2.4.«Бўласизми?»……………………………................................32
2.5.«Билганлар... Билмаганлар» бошланмали аскиялар...33
2.6.Қофия ва услубий такрорга асосланган аскиялар …...35
2.7.Аёллар аскияси…………………………..…………..……............….42
ПАЙРОВЛАР…………………………..……….......................……………46
3.1. Шахс номлари асосида шаклланувчи пайровлар …....51
3.2. Жой номлари асосида шаклланувчи пайровлар …......56
3.3. Асар номлари асосида шаклланувчи пайровлар …......59
3.4. Санъатга оид атамалар асосида шаклланувчи пайровлар.....59
3.5. Спорт атамалари асосида шаклланувчи пайровлар..............62
3.6. Турли соҳага доир атамалар асосида шаклланувчи пайровлар......62
3.7. Киши лақаби асосида шаклланувчи пайровлар.........66
3.8. Битта сўз асосида шаклланувчи пайровлар………...…..72
АСКИЯДА СЎЗ ЎЙИНЛАРИ ҲОСИЛ ҚИЛИШНИНГ
УСУЛ ҲАМДА ВОСИТАЛАРИ………………………….……..………......77
4.1. Товуш ўзгартириш................................................77
4.2. Товуш алмаштириш..............................................79
4.3. Товуш орттириш ………………………………………..........…....81
4.4. Товуш тушириш…………………………..………................…..82
4.5. Нутқ товушлари ўрнини алмаштириш……....………......83